تصویری از پسران علی(ع) در آیینه شعر فارسی
تاریخ انتشار: ۱۶ اسفند ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۵۳۵۷۷۲
ایسنا/خراسان رضوی شعر همیشه زبان بشر برای بیان احساسات و باورهایش بوده است. در این میان شاعران بسیاری از این زبان برای توصیف شخصیت‌ها و بزرگان دین بهره برده‌اند که در این میان فرزندان امیرالمومنین(ع) به ویژه امام حسین(ع) و یاران باوفایش از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بودند.
در تمام طول تاریخ انسان هزاران راه را برای حرف زدن آزموده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
شاعران بسیاری هنر خود را در بیان ویژگی‌های امام حسین(ع) و حضرت ابوالفضل(ع) به کار گرفته‌اند. علی موسوی گرمارودی یکی از این شاعران است. او در هر بند از ترکیب‌بند عاشورایی‌اش به مدح یکی از افرادی که در واقعه عاشورا حضور داشته‌اند، پرداخته است. بند دهم این ترکیب‌بند درباره حضرت ابوالفضل(ع) سروده شده است.
آن چشم‌ها که شرم در آن ناگزیر بود/ تصویری از حماسه درونِ حریر بود
در نینوا، درخششِ آن چهر پُر فروغ/ چون رویش ستاره، کنارِ کویر بود
وان پرتو ملایم و مهتابیِ وقار/ در چهره‌اش چو هاله ماه مُنیر بود
تاریخ شاهد است که آن شهسوار عشق/ آزاده‌ای به عشقِ برادر اسیر بود
با مشک، تشنه‌کام برون آمد از فرات/ سیراب شد و لیک ز بارانِ تیر بود
انصاف را که خصم زبون در مصافِ او/ حتی برای دشمنیِ وی حقیر بود
می‌تاخت او به دشمن و من بر لبم شکُفت/ اندیشه‌ای که پیش‌ترم در ضمیر بود
آغازِ سرفرازیِ گودالِ کربلا/ در ژرفنا و گودیِ روز غدیر بود
خون وفا به تیغ جفا ریخت بر زمین/ وان تشنگی که ماند به جا، بی‌نظیر بود
با این زبان چگونه تو را می‌توان سرود/ بی‌بال کی توان که به معراج پر گشود
در این چند بیت از ویژگی‌های حضرت یاد شده است. همچنین ویژگی‌هایی مانند چهره زیبا، عشق‌شان به امام حسین(ع) و وفاداری ایشان را بیان کرده است. این شعر همچنین به آزادگی ایشان نیز اشاره کرده است. این بند از شعر به سادگی با زبانی روان توانسته شخصیت حضرت ابوالفضل(ع) را به مخاطب برساند. در بند دوازدهم و سیزدهم این ترکیب‌بند گرمارودی به مدح امام حسین(ع) پرداخته است.
از بادۀ نگه، دل ما را خراب کن/ بر تاک مانده‌ایم تو ما را شراب کن
لبریز بادۀ نگه توست خُمِّ دهر/ ما را به یک صُراحیِ دیگر خراب کن
بگشای طرّه‌ای ز سَرِ زلفِ مُشک‌یار/ کارِ جهان رها ز تبِ پیچ و تاب کن
ای پرسشِ نخستِ خداوند از جهان/ وی پاسخِ هماره، تو عزمِ جواب کن
طنبورِ روزگار زَنَد نغمه ناصواب/ ای پنجه درست، تو آن را صواب کن
وان را که نشنود ز سَرِ نی نوایِ حق/ با نغمه تلاوتِ قرآن مُجاب کن
ای دل به آستان حسینی رهی بجوی/ «دورِ فلک درنگ ندارد، شتاب کن!»
عمری به نحوِ می‌زدگان صرفِ خواب شد/ بُنیانِ ما ز ریزشِ وِجدان خراب شد
***
شوق تو بهر وصل صبوری گداز بود/ در اوج با لهیبِ دلت هم‌تراز بود
یک لحظه تا وصال دگر بیشتر نماند/ اما به چشمِ شوقِ تو عمری دراز بود
از جان چون دست شستی و کردی ز خون وضو/ محراب قتلگاه تو هم در نماز بود
آن دم که بر گلوی تو خنجر کشید خصم/ روحِ تو در کشاکشِ راز و نیاز بود
لب‌های تو که غرقۀ خون بود از جفا/ با دوست از وفا همه در رمز و راز بود
دشمن به کشتن تو کمر بسته بود، لیک/ درهای آسمان همه روی تو باز بود
هر زخمِ تیر، شورِ جدا داشت در تَنَت/ کز زخمه‌های راه عراق و حجاز بود
ای چهره‌ات ز طلعت گل دلنوازتر/ روح تو از شُکوهِ قُلل سرفرازتر
در این ۲ بند علاوه بر بیان ویژگی‌های امام حسین(ع) حوادث روز عاشورا را با زبانی هنری بیان کرده است. در این ابیات به جایگاه امام حسین(ع) در جهان هستی اشاره می‌کند. موسوی گرمارودی با استفاده از زبان شعر و با لطافت به بیان ابعاد شخصیت امام و توصیف واقعه پرداخته و در کنار بیان معارف هنری ارزشمند خلق کرده است.
فرخنده ساوجی نیز در شعری ویژگی‌های حضرت ابوالفضل(ع) را بیان کرده است. در این شعر از زیبایی جمال ایشان صحبت کرده است و در چندین بیت به باب‌الحوائج بودن‌شان اشاره کرده است. در این شعر جایگاه بالایی حضرت ابوالفضل(ع) برای شفاعت در روز قیامت بیان شده است.
بس که به دل دارم آرزوی ابوالفضل/ مرغ دلم شد اسیر موی ابوالفضل
جنّت و رضوان و حور و کوثر و غلمان/ هست همه آیتی ز خوی ابوالفضل
نور دل حیدر است و شمع شهیدان/ مظهر حقّ است نور روی ابوالفضل
شمس و قمر شد خجل ز نور جمالش/ مشک ختن، شمّه‌ای ز بوی ابوالفضل
جملۀ پیغمبران به روز قیامت/ بهر شفاعت به جستجوی ابوالفضل
خالق اعظم، گناه خلق دو عالم/ جمله ببخشد به ابروی ابوالفضل
جرم و گنه گر بُوَد ز کوه، فزون‌تر/ عفو نماید به گفتگوی ابوالفضل
ای دل! اگر طالب جنان و بهشتی/ خلد برین است خاک کوی ابوالفضل
این دل «فرخنده» هم‌چو طایر قدسی/ بال زند متّصل به سوی ابوالفضل
در شعری دیگر حمیدرضا برقعی شاعر آئینی معاصر دو برادر را در کنار هم در میدان کارزار تصویر کرده است.
مرثیه مرثیه در شور و تلاطم گفتند/ همه ارباب مقاتل به تفاهم گفتند
گرد و خاکی شد و از خیمه دو تا آینه رفت/ ماه از میسره، خورشید هم از میمنه رفت
ناتوانم که مجسم کنم این همهمه را/ پسر ام بنین و پسر فاطمه را
قمر هاشمی از اصل و نَسَب می‌گوید/ دیگری هم اَنا قتّالُ عرب می‌گوید
پرده افتاده و پیدا شده یک راز دگر/ سر زد از هاشمیان باز هم اعجاز دگر
گفتم اعجاز! از اعجاز فراتر دیدند/ زورِ بازوی علی را دو برابر دیدند
شانه در شانه دوتا کوهِ سراسر محشر/ حمزه و جعفر طیار، نه، طوفانی‌تر
شانه در شانه دوتا کوه، خودت می‌دانی/ در دلِ لشکرِ انبوه، خودت می‌دانی
که در آن لحظه جهان، از حرکت افتاده‌ست/ اتفاقی است که یکبار فقط افتاده‌ست
ماه را من چه بگویم که چنین هست و چنان/ شاه شمشماد قَدان، خسرو شیرین دهنان
ماه، در کسوت سقا به میان آمده است/ رود برخواست، که موسی به میان آمده است
رود، از بس که شعف داشت تلاطم می‌کرد/ رود، با خاک کفِ پاش تیمم می‌کرد
ماه افتاده در آئینه، ز تصویر بگو/ مشک لبریز شد از علقمه، تکبیر بگو
ماه اگر چه همه ی علقمه را پیموده/ غرقه گشته‌ست و نگشته‌ست به آب آلوده
رود را تا به ابد، تشنۀ مهتاب گذاشت/ داغ لب‌های خودش را به دل آب گذاشت
لب اگر تر کند از چشمۀ دریا عباس/ چه جوابی بدهد ام بنین را عباس؟
می‌توانست به آنی همه را سنگ کند/ نشد آنگونه که می‌خواست دلش، جنگ کند
دستش افتاده ولی، راه دگر پیدا کرد/ کوه غیرت، گره کار به دندان وا کرد
دیگر این مشک نه مشک است که میخانۀ اوست/ چشم امید رباب است که بر شانۀ اوست
عمق این مرثیه را مشک و علم می‌دانند/ داستان را همۀ اهل حرم می‌دانند
بعد عباس دگر آب سراب است، سراب/ غیر آن اشک که در چشم رباب است، رباب
بنویسید که در علقمه عباس افتاد/ قطره اشکی شد و بر چادر زهرا افتاد
چه بگویم که چه شد؟ یا که چه بر سر آمد؟/ ناگهان رایحۀ چادر مادر آمد
پسرم! دست مریزاد! قیامت کردی/ تا نفس داشتی از عشق، حمایت کردی
از تماشای تو مهتاب پر از نور شود/ چشم شوری که تو را چشم زده، کور شود
آسمان‌ها همه یکپارچه بارانیِ توست/ من بمیرم، عرق شرم به پیشانی توست
داغ پرواز تو بر سینه اثر خواهد کرد/ رفتنت حرمله را حرمله تر خواهد کرد
مشک خالی شده، برخیز که تا برگردیم/ اتفاقی است که افتاده؛ بیا برگردیم
آه ! برخیز که گهواره به غارت نرود/ دختر فاتح خیبر به اسارت نرود ...
در این شعر با زبانی هنری روضه‌هایی را که تمام عمر شنیده‌ایم، می‌خوانیم. برقعی در این مرثیه دلاوری و جنگاوری حضرت ابوالفضل(ع) را بیان کرده است. در تمام تصویری که برای ما ساخته عشق و اطاعت ایشان از مولای‌شان پیداست.
شعر زبانی هنری است که در زمان‌های مختلفی به یاری انسان آمده تا حرف‌هایی را که هزاران بار و به هزاران شیوه بیان شده، به گونه‌ای دلنشین و زیبا بیان کند. بهره‌گیری از این زبان در توصیف باورهای‌مان آن را ماندگارتر می‌کند و به گوش مخاطبان بیشتری می‌رسد.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری امام حسين ع ولادت امام حسین ع حضرت ابوالفضل ع شعر شعر آیینی مشهد خراسان رضوي حضرت ابوالفضل ع امام حسین ع
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۵۳۵۷۷۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شعر فارسی فلسطین به دست عرب زبانان نمی‌رسد
امیر حسین هدایتی شاعر و پژوهشگر شعر مقاومت در گفت و گو با خبرنگار مهر در خصوص تعریف شعر مقاومت گفت: تعریف اساسی شعر مقاومت، در واقع توضیح و تبیین شرایط مقاومت در مقابل فشارداخلی و خارجی در یک ملت است. ملتی که تحت فشار یک استبداد داخلی یا تحت فشار یک استعمارخارجی باشد، پدیده مقاومت ادبی از طرف روشنفکران، ادیبان و شاعران شکل می‌گیرد. مثل شعر مشروطه که در واقع و به نحوی یک نوع شعر مقاومت در مقابل استعمار خارجی و دیکتاتوری داخلی بود. ولی بعد از انقلاب اسلامی شعر مقاومت تعریف دیگری پیدا کرد. البته جدا از شعر انقلاب اسلامی که در واقع خودش یک تعریف خاصی از شعر مقاومت دارد، با شروع جنگ تحمیلی و دفاع مقدس یک پدیده دیگری در ادبیات ما با عنوان شعر پایداری به وجود آمد.
وی افزود: اساسا در ادبیات جهان شعر مقاومت تعریف دیگری دارد. مثلا شعرفدریکو لورکا در اسپانیا بر علیه استبداد داخلی و حکومت فرانکو یک شعر مقاومت محسوب می‌شود. محمود درویش هم در فلسطین به عنوان شاعر مقاومت مطرح است . او هم در اشعارش علیه اشغال‌گری و ستمی که بر مردم فلسطین رفته، صحبت می‌کند. مقاومت برای معیارها و مصداق‌های متفاوتی مبارزه می‌کند اما معمولا در اطراف چنین پدیده‌هایی شعر مقاومت شکل می‌گیرد. شعر مقاومت در هفتاد سال گذشته در حوزه و مساله فلسطین جایگاه خاصی دارد. شاعران مقاومت در فلسطین و به خصوص در میان جامعه عرب شهرت زیادی دارند. شاعرانی مثل معین بسیسو، محمود درویش و بدر شاکر السیاب از شاعران پایداری عرب در عراق و در مقابل دیکتاتوری حزب بعث که شهرت بسیاری دارند.
هدایتی در ادامه گفت: فلسطین در کشور ما به عنوان یک ارزش شناخته می شود نه فقط به عنوان شعر مقاومت. پس در بین شاعران ما، مساله فلسطین همچون قیام عاشورا که آن هم در راستای شعر پایداری محسوب می‌شود، به عنوان یکی از ارزش‌های انقلاب اسلامی مطرح است و هر بار که مساله فلسطین جان تازه‌ای می‌گیرد یا انتفاضه جدیدی شکل می‌گیرد، شعر فلسطین و مقاومت نیز در کشور ما هیجان می‌گیرد بین شاعران ما، مساله فلسطین همچون قیام عاشورا که آن هم در راستای شعر پایداری محسوب می‌شود، به عنوان یکی از ارزش‌های انقلاب اسلامی مطرح است و هر بار که مساله فلسطین جان تازه‌ای می‌گیرد یا انتفاضه جدیدی شکل می‌گیرد، شعر فلسطین و مقاومت نیز در کشور ما هیجان می‌گیرد. با توجه به اهمین موضوع فلسطین همایش‌های بسیاری در این حوزه شکل گرفته و شاعران بسیار زیادی در این حوزه مطرح شده اند.
این پژوهشگر شعر مقاومت با اشاره به طوفان الاقصی ادامه داد: درسالی که گذشت، با اتفاقاتی که در فلسطین بعد از طوفان الاقصی افتاد، یک موج بسیار عجیبی در شعر فلسطین شکل گرفت. یکی به انگیزه مقاومت و یکی هم به دلیل شرح مظلومیتی که در غزه وجود داشت. کشتار بی رحمانه‌ای که توسط صهیونیست‌ها شکل گرفت، وجدان‌هایی را به درد آورد که طبیعتا شاعران هم از این قاعده مستثنی نبودند و حتی شاعرانی که پیش از طوفان الاقصی دغدغه شعر مقاومت را نداشتند، وارد این عرصه شدند و یک موج بسیار گسترده‌ای درباره شعر فلسطین به نمایش گذاشته شد.
هدایتی به بیانات مقام معظم رهبری در خصوص ترجمه اشعار ایرانی به عربی اشاره کرد و گفت: با توجه به گستردگی رسانه در سال‌های اخیر، موج ادبی با موج رسانه‌ای همراه شده است و طبیعتا یک انقلابی در شعر مقاومت فلسطین و در شعر فارسی درباره فلسطین شکل گرفته است. تا آنجایی که اطلاع داریم در شعر عرب و ادبیات عرب هم، استقبال گسترده‌ای به سمت شعر مقاومت به وجود آمد که مقام معظم رهبری هم بر ترجمه آن آثار توصیه کردند. اما مبنای بحث ایشان این بود که شعر مقاومت ما هم باید به زبان‌های دیگر ترجمه شود و این همه شعر که درباره فلسطین نوشته شده، متاسفانه به دست عرب زبانان و حتی مردم فلسطین نمی‌رسد.
وی افزود:عرب زبانان نمی توانند با زبان فارسی ارتباط بگیرند و ترجمه جدی هم از این شعرها وجود ندارد. در گذشته روزنامه‌هایی مثل الوفاق شعرهایی که در ادبیات شاخص بود، ترجمه می‌کردند و در آن روزنامه‌ها منتشر می‌شد که آن هم متاسفانه دنبال نمی‌شود و از شعر فارسی که جدی‌ترین شعر را درباره فلسطین در چهل سال گذشته یا حتی قبل از آن دارد، به دست عرب‌زبانان نمی‌رسد. ناگفته نماند که غنای شعر فارسی در جاهایی از خود ادبیات عرب بالاتر، برجسته‌تر و از درون‌مایه‌های گسترده‌تری برخوردار است. شعرهایی با درون مایه‌هایی از خشم، اندوه، مقاومت است و همچنین امید به پیروزی و مسلم دانسته شدن شکست رژیم صهیونیستی در ادبیات ما بسیار چشمگیر است و شاید بسیاری از شاعران عرب را به آزاد شدن سرزمین فلسطین و قدس شریف امیدوار کرده است.
رزمندگان عرب باور کردند که می شود در مقابل ظلم صهیون ایستاد. در حالی که قبلا تنها هدفشان این بود که با کشته شدنشان نشان دهند که به آن‌ها ظلم شده و انتفاضه فقط این بود که مثلا چند سنگ پرتاب شود و به مردم دنیا بگویند که ما هستیمهدایتی در ادامه سخنان خود گفت: اگر زبان فارسی بتواند خودش را به دست عرب‌زبانان شعر مقاومت و دوست‌داران شعر مقاومت برساند، متوجه خواهند شد که چهل سال است که این امید و تلاش در شعر مقاومت و ادبیات فارسی ایران وجود دارد. انگیزه‌های پیروزی رزمندگان ما در جبهه مقاومت با شاعران مقاومت تقویت می‌شود و رزمندگان عرب باور کردند که می شود در مقابل ظلم صهیون ایستاد. در حالی که قبلا تنها هدفشان این بود که با کشته شدنشان نشان دهند که به آن‌ها ظلم شده و انتفاضه فقط این بود که مثلا چند سنگ پرتاب شود و به مردم دنیا بگویند که ما هستیم و کشور ما اشغال شده است، بدون اینکه امیدی داشته باشند و این قدرت شعر است. سروده‌های ارزشمندی سروده شد و ترانه های مقاومت زبانزد عام و خاص شد. در مقابل این پیروزی یک شکست هم وجود دارد و آن این است که مسؤولین فرهنگی در عرصه رسانه و کتاب و ترجمه برای رساندن این شعرها به دست مردم فلسطین کاری انجام نداده‌اند.
این شاعر حوزه مقاومت در پایان درباره اهمیت و رشد آثار شعر مقاومت گفت: سمینار و همایش هایی تحت عنوان شعر به زبان فارسی به اندازه کافی برگزار شده و اشعار به اندازه کافی شنیده شده‌اند. آنچه اهمیت دارد این است که سمینارها به صورت بین المللی برگزار شود تا به گوش حق‌طلبان برسد و از همین‌جا اهمیت پیوند شعر با رسانه نیز دیده می‌شود. طبیعتا چون کمیت اشعار بالا رفته نمی‌توانیم بگوییم کیفیت بالاتری هم دارند . اما با توجه به تعداد اشعار باید از بین آن‌ها گزیده‌ای انتخاب شوند که شاعران برجسته و اشعار برجسته شناخته شوند، ضمن اینکه کمیت زیاد اشعار خودش ارزشمند و محرک مقاومت است.
کد خبر 6093757
جاده کندوان یک طرفه شد